Cognitieve gedragstherapie (CGT) is een combinatie van cognitieve therapie en gedragstherapie.
Cognitieve therapie gaat uit van de invloed van het denken op het gevoelsleven en het doen. Wie belangrijke zaken en gebeurtenissen in zijn leven gewoonlijk vanuit een negatief standpunt beziet, wordt makkelijker angstig of somber met alle negatieve gedragingen tot gevolg.
In cognitieve therapie onderzoeken therapeut en cliënt in hoeverre die negatieve wijze van denken realistisch is. Dat gebeurt in nauwe samenwerking met elkaar. Wanneer inderdaad blijkt dat de cliënt geneigd is om te negatief over allerlei zaken te oordelen, zoeken zij samen uit welke manier van denken meer passend is. De nadruk ligt vervolgens op het wijzigen van de manier van denken die mensen met een emotioneel probleem hanteren. Depressieve mensen bekijken bijvoorbeeld of zij inderdaad mislukt zijn in het leven en of andere personen hen werkelijk niet mogen of minachten.
Bij het uitwerken van meer realistische standpunten en gedachten maakt de therapeut gebruik van specifieke cognitieve oefeningen en er worden huiswerkafspraken gemaakt.
In gedragstherapie staat het gedrag van de cliënt centraal. Hoe iemand handelt bepaalt in belangrijke mate hoe iemand zich voelt. Wie geneigd is om uit angst bepaalde zaken uit de weg te gaan, zal zijn angst vaak eerder versterken dan verminderen. Wie niet goed weet hoe hij zijn mening het beste naar voren kan brengen, zal eerder onzeker of juist geïrriteerd worden. Wie niet heeft geleerd hoe hij zich moet beheersen, zal gemakkelijk het slachtoffer worden van zijn eigen impulsiviteit.
Binnen gedragstherapie brengen therapeut en cliënt eerst het problematische gedrag en de omstandigheden waarin die voorkomen in kaart. Vervolgens helpt de therapeut de cliënt om met beter passende gedragspatronen te reageren op die omstandigheden. Hiervoor worden diverse oefeningen en huiswerk gedaan. Zowel het inventariseren van problematisch gedrag als het bedenken en oefenen van nieuw, beter passend gedrag doen cliënt en therapeut samen.
Cognitieve gedragstherapie kan dus zowel de manier van denken van de cliënt beïnvloeden, als diens manier van doen en laten. Soms ligt de nadruk meer op denken, soms meer op doen en laten. In andere gevallen werkt men gelijktijdig met beide aspecten.
Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat cognitieve gedragstherapie bij een groot aantal stoornissen tot duidelijke klachtreductie leidt. De duur van CGT kan variëren van 5 tot 20 sessies.
Voor uitgebreide informatie zie Vereniging voor Gedragstherapie en Cognitieve therapie