We spreken van een paniekaanval wanneer iemand op onverwachte momenten wordt overvallen door een grote, intense angst. Iemand heeft dan het gevoel de controle over zichzelf te verliezen. Het idee flauw te vallen, dood te gaan, de controle te verliezen of gek te worden is overweldigend. Naast deze gedachten is er tijdens zo’n paniekmoment ook sprake van allerlei lichamelijke klachten die de angst versterken. Zo kan iemand last krijgen van hyperventilatie, hartkloppingen, benauwdheid, duizeligheid, het warm of koud krijgen, trillen en/of zweten. Een paniekaanval kan overal opkomen, zonder directe aanleiding. In Nederland heeft 4% van de mensen wel eens een paniekaanval gehad. Maar er is pas sprake van een paniekstoornis als de angst voor paniekaanvallen het leven gaat beheersen. Bij veel mensen gaat een paniekstoornis samen met steeds grotere angst voor bepaalde situaties zoals situaties waar het druk is, waaruit je niet makkelijk kunt vluchten, waar geen hulp aanwezig is e.d. en vermijdingsgedrag. Dit wordt agorafobie genoemd.

Cognitieve gedragstherapie (CGT) bij paniek

Paniekaanvallen zijn heel goed te behandelen met cognitieve gedragstherapie. De behandeling bestaat uit een combinatie van:

• uitleg over de klachten (psychoeducatie)
• ontspanningsoefeningen (relaxatietraining) en ademhalingsoefeningen
• de angstige gedachte leren relativeren (cognitieve therapie)
• oefenen met de lichamelijke sensaties die de angst veroorzaken (interoceptieve exposure)
• stapsgewijs oefenen met moeilijke situaties die u bent gaan vermijden (exposure in vivo)
• Veel patiënten krijgen binnen 8-15 sessies voldoende grip op hun klachten zodat ze weer goed kunnen functioneren.

EMDR bij paniek

Een eerste paniekaanval is vaak een zeer nare ervaring voor mensen. Als gevolg hiervan worden sommige mensen bang voor een volgende paniekaanval. Zodra mensen iets voelen wat lijkt op wat ze voelden tijdens die paniekaanval of wanneer ze in situaties komen die voorspellend zijn geworden voor een paniekaanval, wordt die herinnering als het ware weer geactiveerd. EMDR kan helpen om in deze gevallen geen last meer te hebben van die herinnering. Daardoor wordt de paniek en de angst voor de paniek minder.
Sommige mensen ontwikkelen paniekklachten na het meemaken van een enkele ingrijpende ervaring zoals eenmalig vast komen zitten in een lift, metro of een vlucht met veel turbulenties. Deze mensen hebben vaak ook baat bij EMDR naast cognitieve gedragstherapie.